Κοινωνικά Θέματα

Η απαξίωση των πάντων

Tου Παναγιώτατου Μητροπολίτου Θεσσαλονίκης κ.κ. Ανθiμου
Καθημερινή, 20-05-07

Κάθε οργανωμένη κοινωνία που περιλαμβάνεται μέσα στα γεωγραφικά όρια ενός ελεύθερου κράτους προσδιορίζεται εθνικά, πολιτικά, πολιτιστικά και ηθικά από τις κινήσεις, τις ροπές και τις αξίες του στελεχωμένου ανθρώπινου δυναμικού της και από τις εκφάνσεις των βιωμάτων των πολιτών της εις όλα τα επίπεδα. Ο,τι απομένει από τις διεργασίες της κάθε κοινωνίας και σώζεται σε γραπτά κείμενα, σε έργα πολιτισμού, σε πράξεις ήθους, σε γεγονότα δυσάρεστα και σε ατομικές ομολογίες, κάπου γραμμένες, είναι οι σελίδες της ιστορίας μιας συγκεκριμένης περιόδου που πέρασε η κάθε κοινωνία. Μέσα στο σύνολο αυτών των θεωρητικών όρων υπονοούνται δύο μεγάλα ποτάμια που αρδεύουν το πνεύμα, τη γνώση και την πράξη του βίου των ανθρώπων. Αυτά είναι η θρησκευτική συνείδηση και η εθνική παράδοση, μαζί με τη γλώσσα.

Με βάση αυτό το πλαίσιο, το ερώτημα που τίθεται για τα σημερινά ελληνικά δεδομένα, είναι σε πιο επίπεδο ευρίσκεται σήμερα ο εθνικός, ο πολιτικός, ο πολιτιστικός και ο υπό ευρεία έννοια ηθικός βίος όλων όσοι συγκροτούμε τον νέο Ελληνισμό. Τον όρο αυτό εχρησιμοποίησα για πρώτη φορά στο βιβλίο μου «Εκκλησία και Νέος Ελληνισμός» το 1990, σελίδες 232. Ο νέος Ελληνισμός εκφάνθηκε κυρίως στο τελευταίο τέταρτο του λήξαντος εικοστού αιώνος και ήδη πορεύεται μεσα στον εικοστό πρώτο αιώνα με «έξωθεν μάχες και έσωθεν φόβους» (Β΄ Κορινθ. 7,5), κατά την έκφραση του Αποστόλου Παύλου. Εάν εγκύψωμε οι Ελληνες σε μια διεργασία αυτοκριτικής, το πόρισμά μας θα είναι ότι εξωτερικά μαχόμεθα και εσωτερικά φοβούμεθα, για την εξέλιξη και την πορεία του εθνικού και κοινωνικού μας βίου. Η μαχητικότητα ή ο ηρωισμός είναι προγονική κληρονομιά, όσο κρατεί ακόμη και αυτή, ενώ ο φόβος ξεκινάει από τους εξωτερικούς κινδύνους και ενισχύεται από την αγωνία μήπως χάσωμε τη σύγχρονη μεταπολεμική μας καλοπέραση.

Μέσα από μια γενίκευση του προβληματισμού των Ελλήνων σήμερα καταλήγομε σε έναν κατάλογο ζητημάτων επενδεδυμένο με ένα μανδύα επικινδυνότητος που δικαιολογημένα ανησυχεί την κοινή ελληνική γνώμη. Τα ζητήματα αυτά που αναδεικνύονται από την καθημερινότητα του βίου και από όσα λέγονται ή γράφονται ή βιώνονται από τον λαό μας, είναι κατά την εκτίμησή μας:


1. Η παιδεία.

2. Η οικονομική ανισότητα.

3. Η αναρχία κυρίως σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη.

4. Η ανασφάλεια από τα εθνικά μας θέματα και την ξενοφοβία.

5. Η αυξανόμενη εγκληματικότητα.

6. Η νοσηρότητα της κρατικής μηχανής.

Και δύο τελευταία αληθινά καυτά προβλήματα. Είναι η απαξίωση του πολιτικού μας βίου και των πολιτικών και η επιθετικότητα εναντίον της Ορθόδοξης Εκκλησίας μας.

Ιδιαίτερα αυτά τα δύο φαινόμενα, μπορούν να κάψουν το εθνικό και πνευματικό «νοικοκυριό» των Ελλήνων. Αυτό το «νοικοκυριό» που όλοι μαζί, ως λαός και κοινωνία το εδημιουργήσαμε, έχομε χρέος να το συμπληρώνωμε και να το συντηρούμε και όχι να το κατεδαφίσωμε. Εάν όντως το γκρεμίσωμε, θα ταφούμε όλοι μέσα και εμείς και τα όνειρά μας και προ πάντων τα παιδιά μας. Αλλά δεν πρέπει να γίνει έτσι. Και δεν θα γίνει έτσι, επειδή οι καρδιές των Ελλήνων και ο δοκιμασμένος δυναμισμός τους θα στηρίξουμε την πατρίδα μας, τη χώρα των προγόνων μας, τη χώρα των πολιτισμών, τη χώρα της μακραίωνης ιστορίας, τη χώρα της ελευθερίας και της δημοκρατίας, τη χώρα του δημιουργικού σήμερα.

Είτε το θέλουν είτε δεν το θέλουν μερικοί, εμείς οι Ελληνες δεν μπορούμε να λησμονήσωμε ή να αρνηθούμε το μεγαλείο του αρχαίου κλασικού πολιτισμού του 5ου και 4ου π.χ. αιώνος, μαζί με τη μεγαλουργία των Ελλήνων Μακεδόνων. Ιστάμεθα με θαυμασμό μπροστά στην υποταγή της ρωμαϊκής κυριαρχίας και τη μετάλλαξή της σε ελληνικό κράτος της Ανατολής, θαυμάζομε τον διαρκέστερο χρονικά ελληνοχριστιανικό πολιτισμό του Βυζαντίου, κλίνομε γόνυ ευλαβείας στους τάφους και τις μνήμες των προγόνων μας, που εκράτησαν ακμαίες την θρησκευτική μας πίστη και την εθνική μας παράδοση επί τετρακόσια χρόνια, μέσα από τα οποία ο πόθος της ελευθερίας ωδήγησε στην ανακήρυξη του νέου ελληνικού κράτους. Γι’ αυτό το κράτος γράφομε και μιλάμε.

Καμιά ερμηνεία δεν μπορεί να σταθεί άξια για να μας δικαιολογήσει την απαξίωση που παρατηρείται αυτή την περίοδο στον τόπο μας, σε θεσμούς, σε πρόσωπα, σε πράξεις σε ιδέες και σε δημιουργικές προσπάθειες. Η ερμηνευτική φαινομενολογία στέκεται απαθής ή ανίσχυρη μπροστά στα όσα συμβαίνουν. Σημειώνομε επιλεκτικά το χτίσιμο των γραφείων πανεπιστημιακών καθηγητών, την απομάκρυνση καθηγητού διά της βίας από το γραφείο του με έτοιμες τις κάμερες για να επιδειχθή το γεγονός, τις καταστροφές αυτοκινήτων και περιουσιών, την προσβολή των ιερών εικόνων της πίστεως, τις απόπειρες πυρπολήσεως ιερών ναών, την καταρράκωση της ανθρώπινης προσωπικότητας από τα τηλεοπτικά μέσα, τις «δικαστικές» αποφάσεις των ΜΜΕ για σοβαρότατα ζητήματα, όπως το τελευταίο ναυάγιο, την επιπολαιότητα στις συζητήσεις των «παραθύρων» όπως έγινε με τα ομόλογα. Η πολυμέτωπη επιθετικότητα εναντίον της Εκκλησίας, κορυφώνεται με την «απόλαυση» να βλέπουν μερικοί συγκρούσεις, πολεμικές προετοιμασίες και συρράξεις μεταξύ Φαναρίου και Αθηνών και με το να μεγιστοποιούν με απόλαυση θέματα που υπήρξαν μεν ή και υπάρχουν, αλλ’ είναι ξεχωριστής υφής και απαιτούν ψυχραιμία και ηπιότητα πανταχόθεν.

Το ίδιο φαινόμενο της απαξιώσεως παρατηρείται εναντίον των ιδεολογιών ή εναντίον των προσωπικών επιλογών των Ελλήνων πολιτών επί διαφόρων θεμάτων, με τις οποίες δεν συμφωνούν κάποιοι που έχουν το δικαίωμα να ομιλούν και να γράφουν δημόσια, και ενίοτε να ειρωνεύονται. Για να επιτευχθή το αλίευμα της απαξιώσεως επιστρατεύεται και η ψευδής πληροφόρηση, η οποία είναι ανυπόφορη και εξοργιστική. Γίνονται δε αυτά από ανθρώπους, οι οποίοι διακηρύσσουν υπέρ της δημοκρατίας και υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Το αισθητήριο του ελληνικού λαού έναντι αυτών των φαινομένων είναι επικριτικό και απορριπτικό. Γι’ αυτό και είναι απόλυτη κοινωνική και εθνική ανάγκη να σταματήση αυτή η άκρως επιζήμια απαξίωση θεσμών, προσώπων και αξιών, για να κρατηθή η ισορροπία της ελληνικής κοινωνίας, αλλά και για να αποτρέψωμε διαχωρισμούς και συγκρούσεις που διαλύουν τις κοινωνίες και τους λαούς. Η προτροπή του Αποστόλου Παύλου είναι πάντοτε επίκαιρη και αιωνίως ιερή• «Ο γαρ πας νόμος, εν ενί λόγω πληρούται, εν τω αγαπήσεις τον πλησίον σου ως σεαυτόν. Ει δε αλλήλους δάκνετε και κατεσθίετε, βλέπετε μη υπ’ αλλήλων αναλωθήτε» (Γαλ. 5,14). Η τελευταία φράση ερμηνεύεται ως εξής: προσέχετε μήπως αφανισθήτε μεταξύ σας, ο ένας από τον άλλο.

Αυτόν τον κίνδυνο του αφανισμού, είτε μέσα στην επιδιωκόμενη παγκοσμιοποίηση, είτε μέσα στους σχεδιασμούς των εχθρών μας και των αντιπάλων μας, πρέπει να τον εξουδετερώσωμε όλοι μαζί οι Ελληνες. Η πατρίδα μας, η πίστη μας, η ιστορία μας, ο πολιτισμός μας, μας ενώνουν.